Ondernemingen kunnen goederen of diensten ontvangen tegen een vergoeding in aandelen of een bedrag dat gebaseerd is op de prijs of waarde van de aandelen. Deze op aandelen gebaseerde betalingen gaan gepaard met specifieke verslaggevingsregels.
Op aandelen gebaseerde betalingen kunnen een welkome financieringsmogelijkheid zijn voor bedrijven die liquide middelen liever productief ‘aan het werk’ zetten of personeel aan zich wensen te binden.
Enkele voorbeelden van op aandelen gebaseerde betalingen:
- Het personeel geniet een voordelige aandelenoptieregeling die niet voor derden toegankelijk is;
- Eén leverancier ontvangt betaling in aandelen in ruil voor de levering van goederen;
- Afdeling sales ontvangt een bonus in contanten op basis van de waardeontwikkeling van de aandelen.
Afwikkeling in aandelen of in schuldinstrumenten?
Nadat is vastgesteld dat er sprake is van op aandelen gebaseerde betalingen, is de vervolgvraag of de rechtspersoon verplicht kan worden tot afwikkeling in liquide middelen.
- Kan de rechtspersoon hier niet toe verplicht worden, dan is er sprake van een afwikkeling in aandelen (equity-settled).
- Boeking:
- Kosten (W&V)
- Aan eigen vermogen (B)
- Boeking:
- Kan de rechtspersoon hier wel toe verplicht worden, dan is er sprake van een afwikkeling in verplichtingen (cash-settled).
- Boeking:
- Kosten (W&V)
- Aan verplichtingen (B)
- Boeking:
De afwikkeling van de instrumenten en de bijbehorende boekingsgangen dragen bij aan het inzicht dat de jaarrekening geeft.
Verwerking
Voor de verwerking is het voorts relevant wat de voorwaarden zijn. Veelal dient het personeel bijvoorbeeld drie jaar in dienst te blijven, alvorens de aandelenopties uitgeoefend kunnen worden. Van belang zijn de volgende data:
- Grant date -> partijen zijn het eens over de voorwaarden;
- Vesting period -> periode waarin aan de voorwaarden moet worden voldaan;
- Vesting date -> datum dat aan de voorwaarden is voldaan;
- Settlement date -> Uitoefendatum van de instrumenten.
Voorwaarden
De voorwaarden die gepaard gaan met op aandelen gebaseerde betalingen zijn bijvoorbeeld voorwaarden gerelateerd aan de dienstperiode of prestatiegerichte voorwaarden. Enkele voorbeelden:
- Het personeelslid dient drie jaar in dienst te blijven (voorwaarde gerelateerd aan de dienstperiode)
- De aandelenkoers dient na twee jaar meer dan X euro te bedragen (prestatiegerichte voorwaarde)
Initiële waardering & vervolgwaardering
De initiële waardering van een equity- of cash-settled instrumenten is reële waarde.
De vervolgwaardering verschilt bij equity- of cash-settled instrumenten.
- Equity-settled: geen mutaties gedurende de vesting period;
- Cash-settled: reële waarde wordt steeds opnieuw berekend. De mutaties verlopen via de winst- en verliesrekening.
Voorbeeld op aandelen gebaseerde betalingen equity-settled
- 100 opties voor 10 werknemers;
- Vesting period is 2 jaar (werknemer moet twee jaar in dienst blijven);
- Reële waarde per optie op grant date is 200 euro;
- Geschat wordt dat na een jaar 90% van de werknemers nog in dienst is en na twee jaar nog 70%.
Boekingen:
- Last in jaar 1
- 100 opties x 9 werknemers (90% van 10 werknemers) x 1/2 (vesting period) x 200 (reële waarde op grant date) = 90.000
- Kosten (W&V) 90.000
- Aan Eigen vermogen 90.000
- 100 opties x 9 werknemers (90% van 10 werknemers) x 1/2 (vesting period) x 200 (reële waarde op grant date) = 90.000
- Last in jaar 2
- 100 opties x 7 werknemers (70% van 10 werknemers) x 2/2 (vesting period) x 200 (reële waarde op grant date) – 90.000 (last eerste jaar) = 50.000
- Kosten (W&V) 50.000
- Aan Eigen vermogen 50.000
- 100 opties x 7 werknemers (70% van 10 werknemers) x 2/2 (vesting period) x 200 (reële waarde op grant date) – 90.000 (last eerste jaar) = 50.000
Voorbeeld op aandelen gebaseerde betalingen cash-settled
- 100 opties voor 10 werknemers
- Vesting period is 2 jaar (werknemer moet twee jaar in dienst blijven)
- Reële waarde per optie op grant date is 200 euro, ultimo jaar 1 220 euro en ultimo jaar 2 250 euro
- Geschat wordt dat na een jaar 90% van de werknemers nog in dienst is en na twee jaar nog 70%
Boekingen:
- Last in jaar 1
- 100 opties x 9 werknemers (90% van 10 werknemers) x 1/2 (vesting period) x 220 (reële waarde ultimo jaar 1) = 99.000
- Kosten (W&V) 99.000
- Aan Eigen vermogen 99.000
- 100 opties x 9 werknemers (90% van 10 werknemers) x 1/2 (vesting period) x 220 (reële waarde ultimo jaar 1) = 99.000
- Last in jaar 2
- 100 opties x 7 werknemers (70% van 10 werknemers) x 2/2 (vesting period) x 250 (reële waarde ultimo jaar 2) – 99.000 (last eerste jaar) = 76.000
- Kosten (W&V) 76.000
- Aan Eigen vermogen 76.000
- 100 opties x 7 werknemers (70% van 10 werknemers) x 2/2 (vesting period) x 250 (reële waarde ultimo jaar 2) – 99.000 (last eerste jaar) = 76.000